Dla pracowników służby zdrowia

FTD jest często błędnie diagnozowana jako choroba Alzheimera, depresja, choroba Parkinsona lub stan psychiczny. Obecnie postawienie dokładnej diagnozy zajmuje średnio 3,6 roku.

Dołącz do naszej listy mailingowej dla pracowników służby zdrowia

Prezentacje kliniczne

Zwyrodnienie czołowo-skroniowe (FTD) to spektrum schorzeń neurodegeneracyjnych, które często występują u osób w wieku poniżej 65 lat. (Knopmana i Robertsa, 2011). Wiele przypadków ma charakter rodzinny, ale sporadyczne przypadki sugerują, że istnieją również czynniki środowiskowe. Znanych jest kilka etiologii genetycznych, ale czynniki środowiskowe pozostają w dużej mierze nieokreślone.

Zaburzenia FTD identyfikuje się na podstawie objawów klinicznych, które objawiają się zmianami behawioralnymi/poznawczymi, deficytami językowymi lub pogorszeniem funkcji motorycznych. Biologia leżąca u podstaw tych diagnoz klinicznych jest zróżnicowana. U wielu osób dotkniętych chorobą objawy nakładają się na siebie, szczególnie w miarę postępu choroby.

Dwa białka najczęściej agregują w komórkach nerwowych w zaburzeniach FTD – białko tau lub białko TDP-43. Są to charakterystyczne cechy patologiczne FTD.

Wariant behawioralny FTD

Najpopularniejszym podtypem FTD jest wariant behawioralny FTD (bvFTD), charakteryzujący się zmianami w afekcie (emocjonalnej prezentacji jednostki), osobowości i zachowaniu społecznym. Osoby z bvFTD zazwyczaj nie mają wglądu w tę zmianę, choć jest ona oczywista dla osób w ich otoczeniu. Kluczowe jest to, że ich zachowanie wyraźnie odbiega od dotychczasowego funkcjonowania i jest niewłaściwe w oparciu o normy społeczne. Często są pozbawieni zahamowań i impulsywni, mówią rzeczy i zachowują się w sposób niezgodny z sytuacją. Dziecinność, brak empatii i niewrażliwa, egocentryczna postawa to typowe cechy wariantu behawioralnego. Pacjenci czasami są apatyczni. Mogą również wystąpić zachowania obsesyjno-kompulsywne, zmiany popędu seksualnego, apetyt na jedzenie (zwłaszcza węglowodany, słodycze lub określony pokarm) oraz zachowania przestępcze lub agresywne.

W 2011 roku multidyscyplinarna grupa rozszerzyła określone kryteria kliniczne do diagnostyki bvFTD, co zarówno poprawiło dokładność diagnostyczną, jak i pozwala obecnie na wcześniejszą diagnozę „możliwego” w porównaniu z „prawdopodobnym” bvFTD (Rascovsky i in., 2011).

Pierwotna postępująca afazja

Pierwotnie postępująca afazja (PPA) to podtyp FTD charakteryzujący się postępującą utratą umiejętności posługiwania się językiem ustnym i pisanym. W grę może wchodzić rozumienie i ekspresja językowa. Konsensusowe kryteria rozpoznawania wariantów PPA opublikowano w 2011 roku (Gorno-Tempini i in., 2011). Kiedy problem dotyczy głównie anomii i utraty znaczenia słów, nazywa się to anomią semantyczny wariant PPA. W tym przypadku traci się znaczenie określonych słów, a także zrozumienie słowa i możliwość przypomnienia nazwy przedmiotu. Pacjent zachowuje płynną mowę i prawidłową gramatykę; jednakże parafazje (błędy w zastępowaniu słów) są częste. Ten podtyp PPA jest zwykle powiązany z patologią TDP-43.

Na drugim końcu spektrum znajduje się niepłynny/agramatyczny wariant PPA wpływa przede wszystkim na produkcję mowy. W takim przypadku osoby tracą właściwą gramatykę (zwłaszcza umiejętność używania małych łączących słów), ale zachowują zrozumienie języka dla określonych pozycji/przedmiotów. To powoduje, że mowa staje się wymagająca i niepewna; długość zdania jest stopniowo skracana. W ten sam sposób może to mieć wpływ na pisanie i rozumienie języka. Ten podtyp PPA jest zwykle powiązany z patologią tau.

Logopeniczny PPA to trzeci główny wariant PPA. W tym wariancie mowa jest powolna, ale gramatyka i zrozumienie są mniej dotknięte. Kluczową cechą jest zaburzenie powtarzania wielosylabowych słów, a w szczególności wyrażeń. W tej grupie obserwuje się również parafazje podstawienia dźwiękowego (fonemiczne), jak w fałszywym słowie rymującym się ze słowem zamierzonym. Afazja logopeniczna jest zwykle związana z patologią Alzheimera.

FTD-ALS

U 20% pacjentów z FTD rozwijają się objawy choroby neuronu ruchowego (MND), często zwanej w Ameryce Północnej ALS w chorobie Lou Gehriga. Podobnie u około połowy osób, u których zdiagnozowano najczęstszą postać MND, stwardnienie zanikowe boczne (ALS), wykazuje objawy neuropsychologiczne lub pogorszenie funkcji poznawczych.Strong i in. 2016, Elahi i Miller, 2017). Coraz większa liczba ekspertów uważa, że ALS i FTD mieszczą się w kontinuum klinicznym (Strong i in., 2016). U mniejszej liczby tych pacjentów rozwija się pełnoobjawowe FTD w przebiegu ALS. Najczęstsza genetyczna przyczyna rodzinna FTD-ALS wynika z mutacji skutkującej rozszerzonymi powtórzeniami C9orf72 gen.

Z ekspansją genu C9 lub bez niej dodanie choroby neuronu ruchowego do FTD jest czynnikiem kompromitującym, który znacznie zmniejsza medianę przeżycia do mniej niż trzech lat (Olney i in. al 2005). Objawy behawioralne komplikują leczenie dysfagii (trudności w połykaniu), a także dysfunkcji układu oddechowego, ponieważ terapia oddechowa i przezskórna endoskopowa gastrostomia (PEG) nie są dobrze tolerowane przez pacjenta. (Alagiakrishnan i in. 2013).

Chociaż istnieje znaczna heterogeniczność fenotypowa C9orf72 przewoźnicy, z których większość ma bvFTD lub FTD-ALS. Warianty PPA, w tym niepłynne/agramatyczne i semantyczne, są rzadkie. Wyraźne psychozy z urojeniami i halucynacjami są stosunkowo częste (Boeve i in. 2012). Badania nad cechami klinicznymi związanymi z C9orf72 mutacja jest aktywna i trwa.

Aby uzyskać więcej informacji na temat FTD i MND, rozważ to źródło informacji dla lekarzy pierwszego kontaktu, oferowane przez brytyjską MNDA.

Zespoły parkinsonowskie FTD

Podtypy FTD mogą być również powiązane z zespołami Parkinsona plus postępujące porażenie nadjądrowe (PSP) lub zespół korowo-podstawny (CBS). Zwyrodnienie płata czołowego i obecność agregatów białka Tau w mózgu sklasyfikowały je jako zaburzenia FTD. Zarówno PSP, jak i CBS wykazują deficyty motoryczne jako dominujący objaw kliniczny w chwili rozpoznania. Pacjenci z PSP wykazują wczesne oznaki niestabilności postawy i zaburzeń wzroku w pionie. Niektórzy pacjenci z PSP mogą wykazywać objawy kliniczne bvFTD przed wystąpieniem deficytów motorycznych. Objawy podobne do CBS, takie jak problemy z asymetrycznymi ruchami, nieprawidłowe napięcie mięśniowe, złożone drżenia, mioklonie i apraksja kończyn, tworzą podstawowy fenotyp CBS. Podobnie jak w przypadku PSP, u niektórych pacjentów z CBS mogą najpierw wystąpić objawy bvFTD. Niedawno zdefiniowano pięć fenotypowych prezentacji CBS, aby umożliwić dokładniejszą diagnozę (Armstrong i in., 2013).

Kluczowe referencje